“Education makes the wise slightly wiser, but it makes the fool vastly more dangerous.”
“An erudite is someone who displays less than he knows: a journalist or a consultant, the opposite.”
Nassim Nicholas Taleb, ‘The Bed of Procrustes’.
Inleiding
In dit stuk wordt beschreven hoe het huidige beleid wat betreft de massale vaccinatiecampagne tegen SARS-CoV-2, dat nu nog als uitermate succesvol wordt gezien, alsnog uit kan draaien op een catastrofe. Zelfs als die kans klein is, zijn de gevolgen niet te overzien.
Op dit moment lijken de vaccins goed te beschermen tegen ernstige ziekte veroorzaakt door, en overlijden aan COVID-19, verreweg het belangrijkste doel van vaccinatie. Maar het is nog onbekend hoe lang deze bescherming aanhoudt, en of dit ook geldt voor mensen met een verzwakt immuunsysteem, de belangrijkste doelgroep voor vaccinatie. Die bescherming, hoe belangrijk ook, is vooralsnog de enige belofte die de vaccins hebben waargemaakt. En nog steeds is niet duidelijk of massale vaccinatie als middel op de langere termijn erger is dan de kwaal.
Met de wereldwijde vaccinatiecampagne is het onvermijdelijk dat er virusvarianten zullen ontstaan die volledig resistent zijn tegen de vaccins. Het is niet de vraag óf dit gebeurt, maar wanneer dit gebeurt.[1] Het is onduidelijk of hierdoor de pandemie kunstmatig verlengd wordt, en het is evenzeer de vraag of dat uiteindelijk zal leiden tot meer slachtoffers dan vaccinatie heeft kunnen voorkomen. Sowieso zullen er meer gezonde levensjaren verloren gaan door de genomen maatregelen, en dan vooral de schoolsluitingen en de lockdowns, dan de massale vaccinatiecampagne ooit zal kunnen redden.[2] [3]
Vragen stellen en twijfels uitspreken over de aanpak van deze pandemie, of het nu over de genomen maatregelen of het vaccineren van de hele bevolking gaat, was in het afgelopen jaar letterlijk onbespreekbaar. Ongeacht hoe genuanceerd en weloverwogen die twijfels en vragen ook waren. Wie dit deed werd onmiddellijk aangevallen, verketterd, geridiculiseerd, besmeurd en gedehumaniseerd. Zelfs absolute topwetenschappers bleef dit niet bespaard.[4] [5] [6]
Maar vragen moeten gesteld kunnen worden, en de twijfels moeten kenbaar gemaakt kunnen worden. Niet voor niets stelde Charles Proteus Steinmetz dat “no man really becomes a fool until he stops asking questions”.
Dat is waarom ik dit stuk geschreven heb.
De mussen van Mao
Als onderdeel van ‘De Grote Sprong Voorwaarts’ besloot Mao in 1958 dat er vier plagen uitgeroeid moesten worden: de muggen die malaria veroorzaken, de ratten die de pest overbrengen, de vliegen die cholera dysenterie en andere infectieziekten overdragen, en de mussen die een deel van de graanoogsten opeten.
Mao gaf daartoe opdracht om alle mussen te doden, en zo geschiedde: de nesten en eieren van de mussen werden kapotgeslagen en de kuikens werden gedood. Ook werden mussen massaal uit de lucht geschoten. De Poolse ambassade weigerde de Chinezen toegang te verlenen tot de ambassade om de mussen te verdelgen. Daarop vormden de Chinezen groepen mensen die met het slaan op pannen en potten probeerden te voorkomen dat de mussen konden rusten op het nest, in de hoop dat ze uit de lucht zouden vallen door uitputting. Na twee dagen onafgebroken kabaal maken, was het doel bereikt: de medewerkers van de ambassade moesten met grote scheppen grote aantallen dode mussen van de straat scheppen en opruimen.
De strategie was een groot succes, de populatie mussen in China werd tot op de rand van extinctie uitgeroeid. Maar de gevolgen waren rampzalig. Bij gebrek aan mussen vraten sprinkhanen een groot deel van de rijstoogst op. In een poging de sprinkhanen te verdelgen werden pesticiden op grote schaal ingezet, en hele grote oppervlakten bos gekapt. Op advies van de ornitholoog Tso-hsin Chen, die de Chinese machthebbers duidelijk maakte dat mussen niet alleen graan maar ook vele insecten eten, waaronder sprinkhanen, gaf Mao uiteindelijk opdracht de jacht op de mussen te staken. Maar het was al te laat. Het plan van Mao om alle mussen uit te roeien droeg in belangrijke mate bij aan de grote Chinese hongersnood van 1958, die 15 tot 45 miljoen Chinezen het leven kostte. Uiteindelijk besloot Mao om 250.000 mussen uit Rusland te importeren om de ecologische balans te herstellen, omdat alle andere maatregelen gefaald hadden.
Het is slechts één voorbeeld van menselijk ingrijpen in uitermate complexe biologische systemen, op basis van simplistisch oorzaak-gevolg denken, een voorbeeld waarvan er vele zijn.[7] De mens blijkt keer op keer niet in staat om te voorspellen welke onverwachte en niet zelden rampzalige gevolgen voortkomen uit het ingrijpen in complexe systemen die men niet ten volle begrijpt. De geschiedenis van de mensheid bestaat uit struikelen, vallen en opstaan; uit ‘trial and error’. Regelmatig moet zij achteraf concluderen dat zij de situatie volstrekt verkeerd en veel te simpel had ingeschat, en de onverwachte en rampzalige gevolgen van het handelen niet had voorzien.
Het is bij de bestrijding van SARS-CoV-2 wederom niet anders: ook nu ziet men het veel te simplistische oorzaak-gevolg denken bij politici, bestuurders en helaas ook bij vele wetenschappers. En waar men van politici en bestuurders gezien de (ontbrekende) intellectuele bagage wellicht niet anders kan verwachten, zouden wetenschappers beter kunnen, en beter moeten weten, als ze de geschiedenis maar hadden bestudeerd. Het was Oliver Wendell Holmes die het precies een eeuw geleden al wist: “A page of history is worth a volume of logic.”
Bij de bestrijding van SARS-CoV-2 is de lineaire oorzaak-gevolg gedachtegang dat het virus de oorzaak van het probleem is, en het massaal vaccineren van de wereldbevolking als resultaat zal hebben dat het virus als sneeuw voor de zon verdwijnt. En ook deze gedachtegang gaat voorbij aan alle, door deze strategie veroorzaakte, onverwachte en onbedoelde gevolgen, en de hierdoor veroorzaakte nevenschade. En nog steeds is er de mogelijkheid dat de gevolgen van deze strategie rampzalig uitpakken, alle propaganda over de vermeende grote zegeningen van het massaal vaccineren ten spijt. Bovendien veroorzaakt niet het virus de meeste schade, maar de politieke reactie en het gevoerde beleid, met als meest verbijsterende resultaat de van iedere realiteit losgeslagen zero-COVID fundamentalisten. Martin Kulldorff, hoogleraar aan de Harvard Medical University, noemde het “the greatest public health fiasco of all times” als het over maatregelen zoals lockdowns en het sluiten van de scholen gaat.[8] De negatieve gevolgen zullen ons nog vele jaren herinneren aan de kortzichtigheid en grove onkunde van de verantwoordelijke politici en wetenschappers.
Uiteindelijk moest zelfs China, als bakermat van de meest draconische lockdowns en dit beleid ten opzichte van de bevolking met de meest brute middelen handhaafde, uiteindelijk deze strategie verlaten, omdat het uitdraaide op een totaal fiasco. Zero-COVID bleek onhaalbaar, en de economische en sociaalmaatschappelijke schade werden simpelweg te groot. Uiteindelijk was het de grote maatschappelijke woede en onrust van het Chinese volk die de machthebbers in Beijing deed capituleren. De dood van tien mensen die niet konden ontsnappen uit hun woning bij een brand in hun appartementsgebouw, omdat hun voordeuren en de branduitgangen gebarricadeerd waren om de verspreiding van het virus tegen te gaan, bleek de laatste doodsteek voor de strategie van de lockdowns. Xi Jingping, als ‘commander in chief of the people’s war against covid’, bleek de grote verliezer van deze oorlog. En met hem vooral het Chinese volk.[9] [10]
Het simplistisch verbond
Aanvankelijk was het doel van de massale vaccinatie het bereiken van groepsimmuniteit, hoewel men had kunnen weten dat dit doel onbereikbaar zou zijn.[11] Nu wijten wetenschappers dit aan de delta-variant,[12] maar het is het excuus waarachter zij zich verschuilen om te verhullen dat het oorspronkelijke doel een veel te simplistische en bijzonder onrealistische inschatting van de situatie was.
Blijkbaar gingen mensen als Marjolein van Egmond, hoogleraar immunologie, en ook Marion Koopmans, hoogleraar virologie, van de naïeve veronderstelling uit dat vaccinatie wereldwijd zo effectief en efficiënt zou verlopen dat er geen varianten van het virus meer zouden kunnen ontstaan. Zo stelde Van Egmond in het voorjaar van 2020 dat het veel eenvoudiger was om een vaccin tegen SARS-CoV-2 te ontwikkelen dan tegen HIV, waarvoor het tot op de dag van vandaag nog steeds niet is gelukt om een vaccin te ontwikkelen. Dit met als reden dat SARS-CoV-2 minder snel zou muteren dan HIV. Deze verontrustend simpele gedachte kon toen al naar het rijk der fabelen worden verwezen, al was het maar omdat Van Egmond vergat dat de verspreiding van het virus zo massaal en snel verliep dat dit het minder snel muteren van SARS-CoV-2 meer dan volledig compenseert.[13] Voor de duidelijkheid: de verspreiding van HIV verloopt vele malen trager en de verspreiding is bovendien veel beperkter dan die van het SARS-CoV-2-virus, en zal die mate van verspreiding ook nooit bereiken, alleen al door de wijze van overdracht van het HIV. Want daarvoor moet men toch echt iets meer moeite doen dan gewoon ademen, praten en hoesten.
Een andere reden is dat het onmogelijk is om wereldwijd een massale vaccinatie op één en hetzelfde moment uit te rollen. Zodra de vaccinaties qua timing (te) ver uit elkaar liggen, geeft dat het virus de kans om in het ongevaccineerde deel van de wereldbevolking nieuwe mutaties te genereren die resistent zijn tegen de vaccins. En zelfs al zou men wél de hele wereld binnen zeer korte tijd kunnen vaccineren, dan zou die strategie alleen succesvol zijn onder de voorwaarde, behorend bij een goed werkend vaccin, dat de vaccins steriliserend zouden werken. Steriliserend in deze zin betekent dat mensen die gevaccineerd zijn, niet meer in staat zijn om het virus verder te verspreiden. En zoals we nu weten: de vaccins werken niet steriliserend, en in het gevaccineerde deel van de populatie verspreidt het virus zich waarschijnlijk (bijna) even snel als in het ongevaccineerde deel, waardoor ook in het gevaccineerde deel van de bevolking nieuwe mutaties van het virus kunnen ontstaan.
We doen het dus niet voor een ander, we doen het voor onszelf. Dat is ook primair waarvoor vaccins bedoeld zijn. Oma en opa gaan niet dood als kleinkindlief zich niet laat vaccineren. De gevaccineerden hebben niets te vrezen van de ongevaccineerden, mits het vaccin goed werkt. En als het vaccin niet goed werkt, hebben de gevaccineerde mensen evenveel te vrezen van de ongevaccineerde, als van de gevaccineerde medemens. Dat men het voor een ander zou doen, en dat kinderen opa en oma dood zouden maken, als ze zich niet laten vaccineren, is een walgelijke en immorele vorm van overheidspropaganda die door vele politici, wetenschappers en medici wordt geuit.
Verder realiseert het overgrote deel van de heren en dames virologen, microbiologen en epidemiologen zich blijkbaar niet dat een groot deel van de wereldbevolking nooit gevaccineerd zal worden, zoals ik in mijn blog ‘Het Vaccinatiefiasco’ ad absurdum heb geprobeerd duidelijk te maken.[14] (Deze blog werd opgenomen in de eerste bundel ‘De Gifbeker’). Sommige mensen kunnen zich blijkbaar niet voorstellen dat in een groot deel van de wereld er andere problemen spelen die een veel hogere prioriteit hebben. Ik denk niet dat Bert Niesters, hoogleraar virologie in het UMCG, Marion Koopmans en Marjolein van Egmond zich op dit moment geroepen voelen naar Afghanistan af te reizen om de Taliban te overtuigen van de noodzaak van vaccinatie tegen het SARS-CoV-2. De leden van de Taliban hebben namelijk zo hun eigen methoden om verdere verspreiding van het virus tegen te gaan, zeker als het om het vrouwelijke deel van de bevolking gaat. De Talibanstrijders werven deur aan deur, een kunst die ze recentelijk van de Australiërs hebben afgekeken. Daarbij heeft het overige deel van de Afghanen op dit moment ook wel wat anders te doen, dan zich druk te maken over een vaccin tegen COVID-19. Ik schat met enige terughoudendheid in dat COVID-19 momenteel de minste van hun zorgen is.
Mutaties en varianten
De uitspraken van de hoogleraar immunologie Van Egmond worden bovendien razendsnel ingehaald door de ontwikkelingen in de laatste maanden. Zo bleek het virus over veel meer ‘ontsnappingsroutes’ te beschikken om zich aan de vaccinatie tegen het spike-eiwit te ontworstelen, dan de hooggeleerde Van Egmond had ingeschat, zonder dat dit ten koste gaat van het vermogen om mensen te besmetten en ziek te maken.[15] [16] [17] Ook hielden Van Egmond en vele van haar collega’s er blijkbaar geen rekening mee dat er ook mutaties zouden kunnen ontstaan in het machientje dat het RNA van het virus kopieert – het RNA-dependent RNA-polymerase – waardoor dit kopieermachientje slordig wordt en het ontstaan van mutaties nog eens met een factor drie tot vier toeneemt. Natuurlijk is het zo dat meer dan het overgrote deel van die mutaties de potentie van het virus om mensen te besmetten en ziek te maken doet afnemen, en die varianten verdwijnen dan ook snel van het wereldtoneel, simpelweg omdat ze weggeconcurreerd worden door meer besmettelijke varianten.
Maar omdat het om zulke duizelingwekkende getallen gaat qua vermenigvuldiging van het virus wereldwijd, is zelfs een heel klein deel van alle mutaties voldoende om varianten te doen ontstaan die wel een voordeel hebben en beter in staat zijn om mensen te besmetten.[18] [19] De selectiedruk doet de rest, en zorgt ervoor dat juist deze varianten snel dominant worden en zich razendsnel in de populatie verspreiden, zoals we voor de D614G-variant, de ‘Britse variant’, de ‘Zuid-Afrikaanse’ variant, de Braziliaanse en de Delta-variant al hebben gezien. Tot nu toe lijken mensen van deze varianten niet duidelijk zieker te worden dan van de oorspronkelijke Wuhan-variant, maar er is geen garantie dat dit niet alsnog kan gebeuren.
Een andere absurde gedachte van onze beleidsmakers is dat zij denken dat ze de verspreiding van varianten tegen kunnen houden door de grenzen te sluiten. Dit werkt mogelijk vertragend, maar houdt de varianten niet blijvend buiten de deur, omdat ze ook binnenshuis ontstaan. De ‘experts’ realiseren zich blijkbaar niet dat onder de selectiedruk in verschillende delen van de wereld, onafhankelijk van elkaar, dezelfde mutaties ontstaan, iets dat wordt aangeduid met het begrip ‘convergente evolutie’. Het staat gelijk aan het nemen van dezelfde vluchtroute van het virus op verschillende plekken, door zich onder de selectiedruk van de vaccinaties uit te muteren. Voor één mutatie werd al aangetoond dat deze in verschillende landen onafhankelijk van andere mutaties ontstond.[20] Het virus reist niet enkel per auto, trein of vliegtuig, en het sluiten van de landsgrenzen en het platleggen van het vliegverkeer is wederom een crucifix, enkel en alleen ter bezwering van de angst dat een nieuwe variant het land zal overspoelen, hetgeen onvermijdelijk vroeg of laat toch gebeurt, zoals de afgelopen maanden ons al hebben geleerd.[21] Ook in Nederland spreekt het SARS-CoV-2-virus Spaans, Engels en Zuid-Afrikaans.
Die selectiedruk wordt veroorzaakt doordat in het gevaccineerde deel van de bevolking alleen immuniteit wordt opgewekt tegen één bepaalde vorm van het spike-eiwit van het virus, gebaseerd op de oorspronkelijke Wuhan-variant.[22] [23] Ook in ongevaccineerden die de infectie hebben doorgemaakt is het spike-eiwit in 90% van de gevallen het onderdeel van het virus waaraan antilichamen zich binden, maar dat is niet het enige doelwit. Daarenboven wekt het doormaken van de infectie zelf meerdere verschillende antilichamen op tegen verschillende configuraties (vormen) van het spike-eiwit, waar het gemodificeerde spike-eiwit van de vaccins slechts één configuratie kent, omdat het in die configuratie is ‘bevroren’, en dus minder diverse antilichamen opwekt. Hierdoor moet het virus veel sterker muteren om zich onder deze bredere selectiedruk uit te muteren.[24]
Een normaal proces na het doormaken van een infectie is dat de B-cellen, de cellen die de verschillende antilichamen produceren, in de lymfeklieren verder uitrijpen, waardoor ze zich steeds beter en op meer manieren binden aan het virus, en op die manier steeds beter in staat zijn het virus onschadelijk te maken. Die rijping van de B-cellen blijkt na vaccinatie echter veel minder effectief plaats te vinden, en levert een veel minder brede bescherming op tegen het virus, waardoor de door vaccinatie opgewekte antilichamen naar alle waarschijnlijkheid toekomstige varianten minder goed onschadelijk kunnen maken, en de duur van hun werkzaamheid beperkt is. De heren en dames zouden er verder goed aan doen om zich te realiseren dat slechts een verandering van de glycolysering, het binden van een suikergroep aan het virus, voldoende was om het influenzavaccin tegen de variant H3N2 vrijwel volledig onwerkzaam te maken.[25] Het laat goed zien, hoe snel een virus zich onder de selectiedruk van een vaccin kan uit muteren.
Vaccine-dependent enhancement once more
Het volgende punt van aandacht is de ‘antibody-dependent enhancement’ (ADE), ook wel de ‘vaccine-dependent enhancement’ (VDE) genoemd. Met deze termen wordt het fenomeen aangeduid dat na vaccinatie of een doorgemaakte virale infectie, een volgende infectie met dezelfde ziekteverwekker een veel ernstiger verloop heeft. De meest bekende ziekteverwekker waarbij dit optreedt, is het virus dat dengue veroorzaakt, maar het wordt ook bij andere virussen beschreven en in dierproeven werd het eveneens bij coronavirussen aangetoond.[26] Nog voor het begin van de massale vaccinatiecampagne werd in verschillende media en in de wetenschappelijke literatuur resoluut gesteld dat de kans op het optreden van een VDE verwaarloosbaar klein was,[27] overigens zonder enige valide wetenschappelijke onderbouwing. Als ‘bewijs’ werd onder andere aangevoerd dat in de registratie-trials van Moderna en Pfizer geen enkele aanwijzing werd gevonden voor het optreden van een VDE. Dat de studies hiervoor helemaal niet geschikt en bovendien veel te kort waren om dit met enige mate van zekerheid uit te sluiten, werd niet benoemd, iets waar ook Dick Bijl al op wees.
Voor het bestaan van ADE worden verschillende mechanismen verondersteld, en recent werd nog een nieuw mogelijk mechanisme beschreven.[28] Voor het ene mechanisme bestaat meer wetenschappelijk bewijs dan voor het andere, en het enige dat we zeker weten is dat het fenomeen bestaat, en dat het zeer waarschijnlijk te maken heeft met de verhouding tussen antilichamen die het virus onschadelijk maken, en antilichamen die wel aan het virus binden, maar het niet onschadelijk maken. Dat is wat met respectievelijk ‘neutraliserende’ en ‘niet-neutraliserende antilichamen’ wordt aangeduid. We weten ook dat het fenomeen alleen optreedt als een virus een nieuwe jas aantrekt – als men de buitenkant van het virus als een jas beschouwt – die er net iets anders uitziet dan de oude jas. Het is onduidelijk in hoe en in welke mate de jas moet veranderen voor het immuunsysteem om enerzijds kruisimmuniteit op te wekken of anderzijds juist een VDE te veroorzaken. Het is de delicate balans tussen de verschillende soorten antilichamen, waarvan we inmiddels weten dat die balans na vaccinatie in ieder geval anders is dan na het doormaken van de natuurlijke infectie.[29]
Er konden dus in 2020 helemaal geen aanwijzingen zijn voor een VDE, simpelweg omdat de nieuwe jassen (varianten) van SARS-CoV-2 nog niet geleverd waren. En waar na vaccinatie het eventueel optreden van een VDE aanvankelijk door vele wetenschappers resoluut van tafel werd geveegd als zijnde bijzonder onwaarschijnlijk, wordt het alsnog optreden van een VDE inmiddels in een aantal publicaties als mogelijk tot zeer waarschijnlijk beschouwd.[30] [31] In die publicaties wordt aangetoond dat er na vaccinatie inderdaad antilichamen gevonden worden die zich wel binden aan de nieuwe varianten, maar deze niet onschadelijk maken, maar juist tot gevolg hebben dat het virus zich gemakkelijker toegang tot de cel verschaft. Hiermee is een van de veronderstelde onderliggende mechanismen van een ADE na vaccinatie aangetoond, een mechanisme waarvoor bovendien relatief veel bewijs bestaat. Deze studies bewijzen niet dat een VDE met zekerheid op zal treden, maar ze laten wel zien dat het niet uit te sluiten valt dat een VDE alsnog optreedt. En hoe klein de kans ook is dat ons dat te wachten staat, het gaat wel om een potentieel ernstig ziektebeeld. Dan is het wellicht toch wat laat om excuses te maken, zeker aan kinderen en jongvolwassenen die zelf geen enkel voordeel hebben van vaccinatie. Ten overvloede moet nog worden vermeld dat de definitie van een VDE niet duidelijk afgegrensd is, en dat het niet duidelijk is waar het falen van een vaccin ophoudt en een VDE begint.[32]
Het is een gotspe dat mensen als Patricia Bruijning, kinderarts en epidemioloog in het UMCU, beweren dat een vaccin slechts korte tijd in het lichaam is en dat er daarom nog nooit nadelige gevolgen van vaccinatie op langere termijn zijn beschreven. Een vaccin is juist bedoeld om (levens)lange immuniteit op te wekken, en heeft dus per definitie langetermijngevolgen. Bovendien is van dengue bekend dat een ernstige hemorragische koorts nog jaren na een primaire infectie of vaccinatie op kan treden,[33] en de kans hierop zelfs toeneemt met het verstrijken van de tijd,[34] veroorzaakt door dalende titers van de antistoffen. Verder werd in het verleden beschreven dat na vaccinatie met een geïnactiveerd mazelenvaccin later, soms pas na enkele jaren, een ernstig en atypisch beeld ten gevolge van een infectie met mazelen optrad. Naar mijn mening zijn dergelijke uitspraken van ‘deskundigen’ een bijzonder ernstige vorm van desinformatie, die via officiële instanties als ‘waarheid’ wordt verkondigd, en waarvan we het afgelopen anderhalf jaar steeds weer nieuwe voorbeelden hebben gehoord.
Antigenic sin
De vaccinatiefanatici beweren vervolgens dat het helemaal niet erg is dat de varianten eventueel resistent zouden worden tegen de vaccins. Volgens hen is het heel eenvoudig om het vaccin zo aan te passen dat dit ook werkzaam is tegen de nieuwe varianten. Welke varianten dan in het vaccin gestopt moeten worden blijft onduidelijk, omdat nieuwe varianten razendsnel dominant blijken te kunnen worden. En hoewel Pfizer en Moderna stellen dat die aanpassing ‘snel’ geregeld kan worden, geeft men daarvoor een termijn van drie maanden. Pas daarna kan men beginnen met de distributie en toediening van het aangepaste vaccin. In Israël, het braafste jongetje van de vaccinatieklas, is men hier nu al negen maanden mee bezig, en het primaire vaccinatieprogramma is nog steeds niet ten einde. Tot overmaat van ramp blijkt de duur van de bescherming door vaccinatie af te nemen en korter te zijn dan de tijd die nodig is om het grootste deel van de bevolking te vaccineren. Alleen daarom al is de kans levensgroot dat de updates van de vaccins het door de onvermijdelijke vertraging, veroorzaakt door het aanpassen, distribueren en toedienen van de updates, afleggen tegen een virus dat veel sneller muteert en evolueert. Een haas loopt nu eenmaal sneller dan een schildpad.
En blijkbaar beseffen de vaccinatiefundamentalisten niet dat er in een maatschappij ook nog andere zaken belangrijk zijn, en dat de mensheid zich niet continu bezig kan houden met massale vaccinaties tegen een virus dat voor het overgrote deel van de populatie ongevaarlijk is. Men moet nu eenmaal af en toe zijn zinnen verzetten en iets anders doen dan monomaan steeds nieuwe injecties in dezelfde armen te geven.
Maar ook moleculairbiologisch is het nog maar de vraag of een update van het vaccin nog wel dezelfde bescherming geeft als de eerste vaccins, die onveranderlijk met de Wuhan-variant van het spike-eiwit zijn uitgerust. Dat fenomeen is wat men benoemt als de ‘antigenic sin’ of ‘imprinting’. Het is het verschijnsel dat als het immuunsysteem geconfronteerd wordt met een virus, het zo’n sterke immuunrespons opwekt tegen de jas van dit virus, dat het daarna niet meer gericht kan reageren op een variant die een nieuwe jas heeft aangetrokken, die er nét iets anders uitziet dan de oude. Een hernieuwde ‘challenge’ van het immuunsysteem met deze nieuwe jas leidt dan niet tot een specifieke reactie op de nieuwe jas, maar een versterkte reactie op de oude jas. Zo krijgt de immuunrespons op de oude jas een boost, maar ontstaat er een verminderde of geen aangepaste en specifieke reactie op de nieuwe jas van het virus. De hoeveelheid (titer) van de antilichamen neemt wel toe, maar de antilichamen binden zich nog steeds beter aan de oude dan aan de nieuwe virusjas. Men kan het vergelijken met een geweer waarvan de loop krom is. Hoeveel meer kruit men ook in de kogel stopt, het schot zal altijd het doel (net) missen. En het is juist de afstand tot de ‘bull’s-eye’ die naar alle waarschijnlijkheid bepaalt of er nog sprake is van kruisimmuniteit of dat er een VDE optreedt.
De (in)humane factor
Waar de wetenschappers zich ook geen rekenschap van gegeven hebben, hoewel een zeker deel van hen ze terdege zouden moeten kennen, zijn twee menselijke karaktertrekken: egoïsme en hypocrisie. Enerzijds wijzen mensen als Marion Koopmans en Ab Osterhaus maar al te graag op de beelden van wanhopige en fors benauwde mensen met COVID-19 in India of Zuid-Amerika, landen die het zelfs aan de meest basale middelen in de gezondheidszorg ontbreekt, zoals behandeling met zuurstof. Het is een prima middel om het Nederlandse volk nog meer angst aan te jagen, en blijkbaar is dat het doel van Koopmans en consorten. Anderzijds zwijgen ze het liefst over het feit dat in die landen slechts nog steeds maar een zeer klein deel van de bevolking gevaccineerd werd, mede omdat men het belangrijker vindt om in het rijke Westen de derde prik te geven – overigens nog steeds gericht tegen het spike-eiwit van de oorspronkelijke Wuhan-variant – zoals op dit moment al gebeurt in Israël, en in de Verenigde Staten binnenkort staat te gebeuren. Zonder twijfel zal Nederland bij een oplopend aantal ziekenhuisopnames hetzelfde doen als de zwarte scenario’s opnieuw als warme broodjes over de toonbank van Gommers en Kuipers gaan. De tweede en derde wereld blijken uitstekend geschikt te zijn voor de propagandadoeleinden van de vele vaccinatiefundamentalisten, maar zijn naar nu blijkt veel minder geschikt om diezelfde landen hulp te bieden. Dit los van de vraag of de massale vaccinatie van de gehele bevolking überhaupt noodzakelijk, of zelfs maar wenselijk is.
Natuurlijk stonden ons bij het begin van de pandemie niet de kennis en technologie ter beschikking die ons nu ten dienste staat. Vele tienduizenden wetenschappelijke artikelen over het SARS-CoV-2-virus en COVID-19 zijn er in het afgelopen anderhalf jaar verschenen, voor het overgrote deel modelstudies en laboratoriumstudies. Begin oktober 2020 waren er al een kleine 60.000 artikelen gepubliceerd en het aantal zal inmiddels ongetwijfeld verdubbeld zijn. Zoals altijd zal blijken dat het overgrote deel van deze studies geen enkele zeggingskracht heeft, vooral omdat de opzet zo ontzettend slecht is dat ze nooit geschreven hadden mogen worden.[35] Deze tsunami aan publicaties zaait alleen maar verwarring, voor zover ze überhaupt al gelezen worden. Met wetenschap heeft dit niets meer te maken, alleen met de angst van wetenschappers om de boot te missen.[36] Er is niemand die deze literatuur allemaal kan lezen, en het is onmogelijk om een consistente en betrouwbare conclusie uit deze oorverdovende wetenschappelijke ruis te trekken. Het maakt dat elke voorspelling over het verdere beloop van de pandemie uitermate onzeker is.
In ieder geval is het goed om nog eens te benadrukken dat dit de eerste keer is dat wordt geprobeerd – en dat er überhaupt de mogelijkheid bestaat – om zich uit een pandemie te vaccineren. Op één uitzondering na kwamen de vaccins te laat en was de pandemie al voorbij voordat een vaccin beschikbaar kwam. De tandem Osterhaus en Klink probeerde dat in 2009 met de Mexicaanse griep, hetgeen naderhand een van de mildste griepvarianten uit de geschiedenis bleek te zijn. De resultaten zijn bekend: 30.000 kinderen werden gevaccineerd met een vaccin dat ze niet nodig hadden, en een klein deel van hen ontwikkelde narcolepsie ten gevolge van het vaccin. En narcolepsie is dan wel geen dodelijke, maar wel een fors invaliderende aandoening. Honderden miljoenen euro’s werden door de gootsteen van de overheid gespoeld, net zoals Hugo de Jonge dit nu in de overtreffende trap doet.
“No skin in the game”, zou Nassim Nicholas Taleb zeggen: het is niet Ab Osterhaus, niet Marion Koopmans, niet Ab Klink en evenmin Hugo de Jonge die de rekening betaalt. Die betalen wij als belastingbetaler. Het is dan ook zeer de vraag of men de bestrijding van een pandemie over moet laten aan de farmaceutische industrie, in samenspraak met wetenschappers met meer conflicterende belangen dan varianten van het SARS-CoV-2-virus, en geleid door een onnozele schoolmeester die als minister van VWS een plekje in het Haagse heeft gevonden als paalschildpad. We kregen in 2009 al een duidelijke waarschuwing welke terreur door Big Pharma, politici en wetenschappers over ons uitgestort zou worden, als er echt een pandemie uit zou breken, maar twaalf jaar later bleek die waarschuwing volstrekt vergeten te zijn. Een optimist is een pessimist met een slecht geheugen.
De paalschildpad
Er kwam een boer bij de dokter. De boer had tijdens zijn werk een flinke wond opgelopen aan zijn hand, die gehecht moest worden. De dokter ontsmette de wond en begon met hechten. En terwijl hij hiermee bezig was, maakte hij een praatje met de boer. Al snel kwam het onderwerp ‘politici’ ter sprake. Wat vond de boer eigenlijk van die beroepsgroep?
De boer zei: “De meeste politici zijn paalschildpadden”.
De dokter fronste zijn voorhoofd: “Paalschildpadden?”
“Jazeker”, zei de boer, “Als je langs een weiland rijdt en je ziet een schildpad balanceren boven op een paaltje van de omheining, dan is dat een paalschildpad.”
De dokter begreep het niet, en keek de boer glazig aan. De boer verduidelijkte:
“Je ziet die schildpad boven op de paal, en je weet dat hij daar niet uit zichzelf is terechtgekomen. Hij hoort er niet thuis, en hij heeft geen idee wat hij daar moet doen. Hij zit op een veel hogere positie dan hij aankan, en je vraagt je af hoe hij daar in vredesnaam terecht is gekomen. Dat is een paalschildpad.”
U ziet nu waarschijnlijk de overeenkomst met Hugo de Jonge.
De kwetsbaren
Omdat het de eerste keer is dat men op deze manier een pandemie probeert te beëindigen, betekent dit dat we kijken naar een gigantisch experiment zoals dat nog niet eerder werd uitgevoerd. Het verschil met de vaccins in het rijksvaccinatieprogramma is dat dit (vrijwel) volledig steriliserende vaccins zijn, en dat bovendien kinderen worden gevaccineerd met een feilloos werkend immuunsysteem. Daarnaast is de infectiedruk tijdens vaccinaties uit het rijksvaccinatieprogramma erg laag, en is de kans miniem dat een kind de ziekte doormaakt op het moment dat hij of zij gevaccineerd wordt. Het gevolg is dat het immuunsysteem rustig de tijd heeft om immuniteit op te bouwen. Nu wordt ten tijde van een hoge infectiedruk, massaal een niet-steriliserend vaccin toegediend aan de bevolking waarvan een aanzienlijk deel een niet optimaal functionerend immuunsysteem heeft. Dat is het verschil tussen vaccinatie ter voorkoming van een ziekte enerzijds, en anderzijds massale vaccinatie zoals nu wordt uitgerold om een pandemie te beëindigen. Met het eerste doel bestaat veel ervaring, met het tweede nagenoeg niet. Het is dan ook nog maar de vraag of het juiste middel niet op de verkeerde manier wordt ingezet.
Natuurlijk is het nog steeds mogelijk dat vaccinatie met deze nieuwe mRNA- en DNA-vaccins een groot succes wordt, en inderdaad de mensen met het hoogste risico op ernstige ziekte en overlijden blijvend beschermt. Maar zelfs als dat de uitkomst is, was er geen enkele noodzaak om kinderen en jongvolwassenen te vaccineren, omdat het de verdere verspreiding van het virus niet of nauwelijks remt. Daarom zullen de meest kwetsbare mensen vroeg of laat toch geïnfecteerd raken. Men had zich kunnen beperken tot het vaccineren van diegenen die er het meest bij gebaat waren, te weten de ouderen, de mensen met een verzwakt immuunsysteem en de mensen met onderliggende aandoeningen. Dat was vele malen kosteneffectiever geweest en had aan het resultaat weinig tot niets veranderd.
Maar de ironie wil dat juist de mensen die een veilig en effectief vaccin het hardst nodig hebben, er het minst goed op reageren. Het waren specifiek die mensen die uitgesloten werden van de registratie-trials.[37] [38] Men zou kunnen denken dat het voor de hand ligt dat de farmaceut na de registratie alsnog onderzoek zou doen naar de effectiviteit van de vaccins bij deze categorie mensen, maar dat onderzoek laten ze maar wat graag over aan de universiteiten. Big Pharma heeft hier geen enkel belang bij, de registratie voor die categorie mensen is immers al binnen. Bovendien zou het de illusie van een effectiviteit van 95% van de vaccins waarschijnlijk ruw verstoren. Eén aspect van deze pandemie is in ieder geval een ongekend groot succes: de farmaceutische industrie heeft nog nooit in zo’n korte tijd, zoveel winst gemaakt. Toch is het blijkbaar niet genoeg. Haar vertegenwoordigers, zoals de medisch directeur van Pfizer Nederland, Marc Kaptein, krijgen regelmatig gratis reclamezendtijd bij de publieke omroep om hun handelswaar aan de man te brengen. Het geld klotst niet meer tegen de plinten op, maar veroorzaakt een vloedgolf, die de directiekamers van de vaccinproducenten doet overstromen. De winst die Pfizer maakte met Viagra is klein bier vergeleken met de huidige monsterwinsten op zijn mRNA-vaccins.
De zegeningen van Big Pharma
Natuurlijk is het voor de farmaceuten vanzelfsprekend veel interessanter om de afzetmarkt voor de vaccins uit te breiden door een registratie aan te vragen voor 12 t/m 17-jarigen, ook al is er geen enkele valide reden om deze leeftijdsgroep te vaccineren. In Israël wordt zelfs al gevraagd om een registratie voor drie- tot twaalfjarigen, terwijl al lang duidelijk is dat het bereiken van groepsimmuniteit door het vaccineren van kinderen en adolescenten absoluut onbereikbaar is.
In de directiekamers van Pfizer en Moderna worden sinds het begin van deze pandemie elke dag champagne en kaviaar geserveerd en wordt maandelijks het wagenpark ververst, bestaande uit Bentleys en Rolls Royces. Verder namen ze voor een zacht prijsje het geldpakhuis van Dagobert Duck over, en sindsdien zwemmen de heren en dames directieleden, na een grondige renovatie en een forse uitbreiding van de opslagcapaciteit, nu dagelijks enkele uren in dit geld-als-water-paradijs. En ook Marion Koopmans, Marc Bonten, Károly Illy, Jan Kluytmans, Roland Pierik, Marcel Verweij en Patricia Bruijning mogen regelmatig een baantje trekken, als beloning voor bewezen diensten.
Angst voor financiële risico’s hoeven de fabrikanten niet te hebben: als mocht blijken dat de vaccins op de langere termijn toch gezondheidsschade veroorzaken, zakt het niveau van de geldmeter in het geldpakhuis niet. Want Big Pharma heeft zich keurig ingedekt en de risico’s overgedragen aan de overheden van de verschillende landen. En zo betaalt de belastingbetaler driemaal de rekening voor de vaccins: eenmaal bij de ontwikkeling van de mRNA-techniek, via de door de staat gefinancierde universiteiten, eenmaal bij de inkoop, distributie en toediening van de vaccins en eenmaal bij eventueel optredende schade van de vaccins op de langere termijn. De dames en heren directieleden trekken schaterlachend over deze deal nog een extra baantje in het geldpakhuis, terwijl ze bijna kopje onder gaan onder de eurofontein of de dollarwaterval.
En het Kafkaiaanse schouwspel is nog niet afgelopen. Het zijn de mensen met een haperend immuunsysteem die ondanks vaccinatie het grootste risico lopen op een ernstig verlopende COVID-19. Als zij een ziekenhuisopname nodig hebben, worden ze verzorgd door artsen en verpleegkundigen die vrijwel allemaal gevaccineerd zijn, maar desondanks nog wel andere mensen kunnen besmetten, en dus ook de mensen met een ernstig verzwakt immuunsysteem. En dat terwijl voor een groot deel van de zorgmedewerkers het risico op een ernstig verlopende COVID-19 zo laag is dat vaccinatie overbodig was, en nu ook nog eens blijkt dat na het doormaken van de infectie de kans om opnieuw besmet te raken veel kleiner is in vergelijking met de kans op besmetting na vaccinatie.[39] En ook de tot nu toe gehanteerde bezweringen van de OMT-sjamanen, zoals de chirurgische mondmaskers, de spatschermen en de anderhalvemetermaatschappij zullen deze mensen hiertegen niet kunnen beschermen.
Van alle mooie beloften die ons door alle onnozele halzen en armen van geest, onder de regie van de Big Pharma, werden gedaan, lijkt het er sterk op dat vooralsnog alleen de belofte van bescherming tegen ernstige ziekte en overlijden waargemaakt werd, voor zover dat nodig is in de gezonde populatie, waarbij de grens arbitrair ligt tussen de 50 en 60 jaar. Hoewel men er blijkbaar van uitging dat het immuunsysteem door SARS-CoV-2 in een existentiële crisis is geraakt, blijkt dit in het overgrote deel van de bevolking prima zijn werk te doen,[40] en er zijn inmiddels aanwijzingen dat het immuunsysteem op termijn krachtiger en breder reageert op het doormaken van een infectie dan op vaccinatie. Dat neemt niet weg dat kwetsbare mensen met een verzwakt immuunsysteem zo goed mogelijk beschermd moeten worden, voor zover mogelijk door vaccinatie. Maar het hele gebeuren laat goed zien hoe ontzettend dwaas, hoe onwaarschijnlijk zinloos en verbijsterend onethisch het is om kinderen en adolescenten te vaccineren.[41] De balans tussen voor- en nadelen kan voor hen alleen maar negatief uitvallen, aangezien er voor hen geen enkel voordeel te behalen valt.
Vertrouwen en wantrouwen
En zelfs al zijn de vaccins ook op langere termijn in staat om de kwetsbare mensen te beschermen, dan is de schade die de vaccinatiefanatici toegebracht hebben aan het vertrouwen in de publieke gezondheidszorg groot. Om niet te zeggen: heel groot. Niet voor niets stelde Martin Kulldorff dat deze vaccinatiefanatici, mensen als Roland Pierik, nota bene hoofddocent rechtsfilosofie aan de Universiteit van Amsterdam, en Marcel Verweij, filosoof aan de landbouwuniversiteit van Wageningen, in één jaar meer schade hebben aangericht aan het vertrouwen in vaccins dan de hardcore antivaxxers in de afgelopen twintig jaar voor elkaar gekregen zouden kunnen hebben. Maar het interesseert ze geen barst, en ze zwaaien vrolijk verder met de vaccinatieknuppel in de rondte in de porseleinkast van het vertrouwen van de burgers, heilig overtuigd van hun grote gelijk. Sinds ik weet dat Roland Pierik deel uitmaakt van de Gezondheidsraad, die de regering adviseert over de wenselijkheid en noodzaak van nieuwe vaccins, vertrouw ik geen enkel rapport meer van deze instantie.
Ik herhaal het nogmaals, elke medische behandeling, ook vaccinatie, vindt plaats op basis van vertrouwen en eerlijke voorlichting. Elke medische handeling, ook vaccinatie, heeft een kostprijs. Altijd. Soms is de prijs laag, soms erg hoog. En elke medische handeling, ook vaccinatie, dient allereerst en bovenal op basis van vrijwilligheid uitgevoerd te worden. Dat is de basis van ons vak, iets waar mensen als Pierik en Verweij niets van begrijpen.
Het einde van de pandemie
Er zal hoe dan ook een einde komen aan deze pandemie, dat is een van de weinige absolute zekerheden die er zijn. Elke pandemie van influenza is uiteindelijk geëindigd, en tot nu toe altijd zonder vaccins. Dat zal voor COVID-19, ook met vaccins, niet anders zijn. De vraag is of de massale vaccinatiecampagne het bereiken van dit eindpunt versnelt, of juist de duur van de pandemie uiteindelijk verlengt.
Natuurlijk is het heel goed mogelijk dat het virus uiteindelijk door zijn mogelijkheden heen raakt om verder te muteren, en niet meer kan ontsnappen aan een effectief vaccin, en uiteindelijk ook het vermogen verliest om mensen (ernstig) ziek te maken, ook al neemt de besmettelijkheid toe. Dat geluid laten nu zelfs virologen horen, terwijl de vuistregel in de virologie altijd al was dat virussen zo evolueren dat ze steeds besmettelijker worden en steeds minder dodelijk, simpelweg omdat dat nu eenmaal de meest gunstige voorwaarden zijn voor een snelle verspreiding van een virus. Wie ernstig ziek wordt of doodgaat aan een virusinfectie mengt zich niet tussen de mensen, een absolute voorwaarde voor een virus om zich verder te verspreiden.
Maar wat als dat niet gebeurt, en vaccinatie met deze niet-steriliserende vaccins averechts blijkt te werken, zoals beschreven wordt bij de ziekte van Marek, een bij kippen voorkomende virusziekte waarbij iedere volgende generatie kippen met een lek vaccin wordt gevaccineerd? Met als gevolg dat het virus door de niet-steriliserende immuniteit nog steeds doorgegeven kan worden en bij iedere generatie dodelijker wordt. En zo de ongevaccineerde kippen steeds efficiënter en steeds sneller doodt.[42]
Natuurlijk weet ik best dat een groot deel van de bevolking de infectie met SARS-CoV-2 al heeft doorgemaakt en daardoor over een brede en krachtige immuunrespons beschikt, die ook de varianten van het virus effectief bestrijdt. Ik weet natuurlijk ook dat wij geen kippen zijn en dat er bij mensen ook niet meerdere generaties achter elkaar gevaccineerd worden. Maar is de situatie met het herhaald optreden van infecties bij gevaccineerde mensen, die zelf grotendeels beschermd worden door het vaccin maar het virus wel verder kunnen verspreiden, niet vergelijkbaar met de ontwikkeling van het virus dat de ziekte van Marek veroorzaakt? Met als mogelijk gevolg dat SARS-CoV-2 niet alleen gevaarlijker wordt voor mensen die zich niet laten vaccineren, maar ook voor de mensen met een ernstig verzwakt immuunsysteem, waarvan we er in Nederland alleen al enkele honderdduizenden hebben. Welke viroloog of immunoloog durft met droge ogen te beweren dat die ontwikkeling van SARS-CoV-2 door deze massale vaccinatiecampagne met een lek vaccin absoluut niet mogelijk is? Want bij herhaling is gebleken dat het voorspellend vermogen van virologen en immunologen dat van de weerman niet heel ver overstijgt. Om het maar voorzichtig uit te drukken.
Ik wil er niet aan denken als blijkt dat vaccinaties op termijn ook de laatste ambitieuze belofte niet waarmaken, en uiteindelijk ook niet (meer) blijken te beschermen tegen ernstige ziekte of overlijden, of de sterfte zelfs doen toenemen. In dat geval leidt dit massale vaccinatie-experiment, inclusief alle repressie en dwang die ermee gepaard gaat, tot een catastrofe van ongekende omvang. En vernietigt daarmee ook het vertrouwen dat mensen hebben in de medische wetenschap en in de betrouwbaarheid van het medisch gilde. En wat mensen zich blijkbaar niet realiseren, of zich niet willen realiseren, is dat hiervoor alle noodzakelijke ingrediënten aanwezig zijn.
De toekomst zal uitwijzen of het lot deze ingrediënten samenvoegt tot een groot en niet eerder vertoond succes van massale vaccinaties, met als doel een pandemie te beëindigen, of een faliekant mislukken van het grootste vaccinatie-experiment ooit. In het laatste geval zal blijken dat politici, beleidsmakers en wetenschappers de catastrofale gevolgen op geen enkele manier zagen aankomen, en dat het op het moment dat die gevolgen zichtbaar werden voor hen te laat was om nog op hun schreden terug te keren.
De twijfel die een groot aantal mensen hebben over de aanpak van de pandemie moet kenbaar gemaakt worden. Niet voor niets zei Bertrand Russell het volgende: “The fundamental cause of the trouble is that in the modern world the stupid are cocksure while the intelligent are full of doubt.” (De fundamentele oorzaak van het probleem is dat in de moderne wereld de domme mensen heel erg zeker zijn van hun zaak, terwijl de intelligente mensen vol twijfel zitten.)
Niet voor niets luidt een oude wijsheid dat één gek meer kan vragen dan honderd immunologen en virologen kunnen beantwoorden.
Laat mij die gek dan maar zijn.
Omdat de vragen die er zijn, gesteld moeten worden.
Al was het maar omdat ik niet de idioot wil zijn die het niet langer aandurfde om nog vragen te stellen.
[1] Weisblum Y, Schmidt F, Zhang F, et al. Escape from neutralizing antibodies by SARS-CoV-2 spike protein variants. Elife. 2020;9:e61312. Published 2020 October 28. doi:10.7554/eLife.61312.
[2] A Literature Review and Meta-analysis of the Effects of Lockdowns on COVID-19 Mortality-II. https://sites.krieger.jhu.edu/iae/files/2022/06/A-Systematic-Review-and-Meta-Analysis-of-the-Effects-of-Lockdowns-of-COVID-19-Mortality-II.pdf
[3] Schippers MC, Ioannidis JPA, Joffe AR. Aggressive measures, rising inequalities, and mass formation during the COVID-19 crisis: An overview and proposed way forward. Front Public Health. 2022;10:950965. Published 2022 Aug 25. doi:10.3389/fpubh.2022.950965.
[4] The Panic Pandemic. Fearmongering from journalists, scientists, and politicians did more harm than the virus. City Journal; summer 2021. https://www.city-journal.org/panic-pandemic
[5] The crushing of dissent throughout the covid era. HART; October 8, 2022.
[6] Shir-Raz Y, Elisha E, Martin B, Ronel N, Guetzkow J. Censorship and Suppression of Covid-19 Heterodoxy: Tactics and Counter-Tactics [published online ahead of print, 2022 Nov 1]. Minerva. 2022;1-27. doi:10.1007/s11024-022-09479-4.
[7] Antifragile: Things That Gain from Disorder. Nassim Nicholas Taleb. January 28, 2014.
[8] Dangers of Vaccine Mandates. Epoch TV; August 10, 2021. https://www.theepochtimes.com/harvard-epidemiologist-martin-kulldorff-on-vaccine-passports-the-delta-variant-and-the-covid-public-health-fiasco_3942556.html
[9] China’s Covid nightmare is the final proof: lockdowns were a total failure. Matt Ridley; The Telegraph, 28 December 2022.
[10] Unrest breaks out across China, as frustration at lockdowns grows. The Economist; November 27th, 2022.
[11] Five reasons why COVID herd immunity is probably impossible. Nature News Feature; 18 March 2021. https://www.nature.com/articles/d41586-021-00728-2
[12] Don’t Panic, But Breakthrough Cases May Be a Bigger Problem Than You’ve Been Told. Current public-health messaging may understate the scale and risk. Intelligencer; Augustus 12, 2021. https://nymag.com/intelligencer/2021/08/breakthrough-covid-19-cases-may-be-a-bigger-problem.html
[13] Starr TN, Greaney AJ, Addetia A, et al. Prospective mapping of viral mutations that escape antibodies used to treat COVID-19. Science. 2021;371(6531):850-854. doi:10.1126/science.abf9302.
[14] Het Vaccinatiefiasco. Jan B. Hommel; 22 mei 2021. https://janbhommel.nl/het-vaccinatiefiasco/
[15] Weisblum Y, Schmidt F, Zhang F, et al. Escape from neutralizing antibodies by SARS-CoV-2 spike protein variants. Elife. 2020;9:e61312. Published 2020 Oct 28. doi:10.7554/eLife.61312.
[16] Starr TN, Greaney AJ, Addetia A, et al. Prospective mapping of viral mutations that escape antibodies used to treat COVID-19. Science. 2021;371(6531):850-854. doi:10.1126/science.abf9302.
[17] Harvey WT, Carabelli AM, Jackson B, et al. SARS-CoV-2 variants, spike mutations and immune escape. Nat Rev Microbiol. 2021;19(7):409-424. doi:10.1038/s41579-021-00573-0.
[18] Cho A, Muecksch F, Schaefer-Babajew D, et al. Anti-SARS-CoV-2 receptor-binding domain antibody evolution after mRNA vaccination. Nature. 2021;600(7889):517-522. doi:10.1038/s41586-021-04060-7.
[19] Van Egeren D, Novokhodko A, Stoddard M, et al. Risk of rapid evolutionary escape from biomedical interventions targeting SARS-CoV-2 spike protein. PLoS One. 2021;16(4):e0250780. Published 2021 Apr 28. doi:10.1371/journal.pone.0250780.
[20] Harvey WT, Carabelli AM, Jackson B, et al. SARS-CoV-2 variants, spike mutations and immune escape. Nat RevMicrobiol. 2021;19(7):409-424. doi:10.1038/s41579-021-00573-0.
[21] Scheepers C, Everatt J, Amoako DG, et al. Emergence and phenotypic characterization of the global SARS-CoV-2 C.1.2 lineage. Nat Commun. 2022;13(1):1976. Published 2022 Apr 8. doi:10.1038/s41467-022-29579-9.
[22] Cho A, Muecksch F, Schaefer-Babajew D, et al. Anti-SARS-CoV-2 receptor-binding domain antibody evolution after mRNA vaccination. Nature. 2021;600(7889):517-522. doi:10.1038/s41586-021-04060-7.
[23] Van Egeren D, Novokhodko A, Stoddard M, et al. Risk of rapid evolutionary escape from biomedical interventions targeting SARS-CoV-2 spike protein. PLoS One. 2021;16(4):e0250780. Published 2021 Apr 28. doi:10.1371/journal.pone.0250780.
[24] Harvey WT, Carabelli AM, Jackson B, et al. SARS-CoV-2 variants, spike mutations and immune escape. Nat Rev Microbiol. 2021;19(7):409-424. doi:10.1038/s41579-021-00573-0.
[25] Brown EL, Essigmann HT. Original Antigenic Sin: the Downside of Immunological Memory and Implications for COVID-19. mSphere. 2021;6(2):e00056-21. Published 2021 Mar 10. doi:10.1128/mSphere.00056-21.
[26] Harvey WT, Carabelli AM, Jackson B, et al. SARS-CoV-2 variants, spike mutations and immune escape. Nat RevMicrobiol. 2021;19(7):409-424. doi:10.1038/s41579-021-00573-0.
[27] Lee WS, Wheatley AK, Kent SJ, DeKosky BJ. Antibody-dependent enhancement and SARS-CoV-2 vaccines and therapies. Nat Microbiol. 2020;5(10):1185-1191. doi:10.1038/s41564-020-00789-5.
[28] Van Egeren D, Novokhodko A, Stoddard M, et al. Risk of rapid evolutionary escape from biomedical interventions targeting SARS-CoV-2 spike protein. PLoSOne.
[29] Gazit S, Shlezinger R, Perez G, et al. Severe Acute Respiratory Syndrome Coronavirus 2 (SARS-CoV-2) Naturally Acquired Immunity versus Vaccine-induced Immunity, Reinfections versus Breakthrough Infections: A Retrospective Cohort Study. Clin Infect Dis. 2022;75(1):e545-e551. doi:10.1093/cid/ciac262.
[30] Van Egeren D, Novokhodko A, Stoddard M, et al. Risk of rapid evolutionary escape from biomedical interventions targeting SARS-CoV-2 spike protein. PLoS One.
[31] The SARS-CoV-2 Delta variant is poised to acquire complete resistance to wild-type spike vaccines. bioRxiv 2021.08.22.457114; doi: https://doi.org/10.1101/2021.08.22.457114
[32] Munoz FM, Cramer JP, Dekker CL, et al. Vaccine-associated enhanced disease: Case definition and guidelines for data collection, analysis, and presentation of immunization safety data. Vaccine. 2021;39(22):3053-3066. doi:10.1016/j.vaccine.2021.01.055.
[33] Sridhar S, Luedtke A, Langevin E, et al. Effect of Dengue Serostatus on Dengue Vaccine Safety and Efficacy. N Engl J Med. 2018;379(4):327-340. doi:10.1056/NEJMoa1800820.
[34] Anderson KB, Gibbons RV, Cummings DA, et al. A shorter time interval between first and second dengue infections is associated with protection from clinical illness in a school-based cohort in Thailand. J Infect Dis. 2014;209(3):360-368. doi:10.1093/infdis/jit436.
[35] Ioannidis JP. Why most published research findings are false. PLoS Med. 2005 Aug;2(8):e124. doi: 10.1371/journal.pmed.0020124. Epub 2005 Aug 30. Erratum in: PLoS Med. 2022 Aug 25;19(8):e1004085. PMID: 16060722; PMCID: PMC1182327.
[36] Parmar A. Panic publishing: An unwarranted consequence of the COVID-19 pandemic. Psychiatry Res. 2020 Dec;294:113525. doi: 10.1016/j.psychres.2020.113525. Epub 2020 Oct 22. PMID: 33142146; PMCID: PMC7577937.
[37] Boyarsky BJ, Werbel WA, Avery RK, et al. Immunogenicity of a Single Dose of SARS-CoV-2 Messenger RNA Vaccine in Solid Organ Transplant Recipients. JAMA. 2021;325(17):1784-1786. doi:10.1001/jama.2021.4385.
[38] Roeker LE, Knorr DA, Thompson MC, et al. COVID-19 vaccine efficacy in patients with chronic lymphocytic leukemia. Leukemia. 2021;35(9):2703-2705. doi:10.1038/s41375-021-01270-w.
[39] Gazit S, Shlezinger R, Perez G, et al. Severe Acute Respiratory Syndrome Coronavirus 2 (SARS-CoV-2) Naturally Acquired Immunity versus Vaccine-induced Immunity, Reinfections versus Breakthrough Infections: A Retrospective Cohort Study. Clin Infect Dis. 2022;75(1):e545-e551.
[40] Cohen KW, Linderman SL, Moodie Z, et al. Longitudinal analysis shows durable and broad immune memory after SARS-CoV-2 infection with persisting antibody responses and memory B and T cells. Preprint. medRxiv. 2021;2021.04.19.21255739. Published 2021 Jun 18. doi:10.1101/2021.04.19.21255739.
[41] Giubilini A, Gupta S, Heneghan C. A focused protection vaccination strategy: why we should not target children with COVID-19 vaccination policies. J Med Ethics. 2021 Aug;47(8):565-566. doi: 10.1136/medethics-2021-107700. Epub 2021 Jul 7. PMID: 34233955; PMCID: PMC8266426.
[42] Read AF, Baigent SJ, Powers C, Kgosana LB, Blackwell L, Smith LP, Kennedy DA, Walkden-Brown SW, Nair VK. Imperfect Vaccination Can Enhance the Transmission of Highly Virulent Pathogens. PLoSBiol. 2015 Jul 27;13(7):e1002198. doi: 10.1371/journal.pbio.1002198. PMID: 26214839; PMCID: PMC4516275.