Onderstaande passage is een eerste versie zoals ik die in mijn boek over het verhaal van Wuhan op zal nemen. Ik schets in het boek gedetailleerd de gebeurtenissen die voorafgingen aan de teleconferentie van 1 februari 2020, de teleconferentie waarbij Anthony Fauci, Francis Collins, Jeremy Farrar, Kristian Andersen, Bob Garry, Eddie Holmes en Andrew Rambaut, maar ook Marion Koopmans, Ron Fouchier en Christian Drosten aanwezig waren. Voor de aanloop naar de bewuste teleconferentie, de teleconferentie zelf en wat er zich daarna afspeelde, had ik oorspronkelijk één hoofdstuk gereserveerd, maar dat bleek niet haalbaar, omdat er teveel te vertellen valt.
Omdat er veel ophef is geweest over de communicatie tussen de vier latere auteurs van het ‘Proximal Origin’ artikel, Andersen, Garry, Holmes en Rambaut, heb ik deze uitgespeld en in onderstaande stukje samengevat, dat wil zeggen in de periode van 1 tot en met 3 februari. Waarom ik hier slechts dit deel beschrijf, wordt vanzelf duidelijk bij het lezen van het verhaal. Ik hoop dat ik hiermee een duidelijk én neutraal beeld heb geschetst van wat er is gebeurd, en waarom deze Slack-communicatie zoveel stof op deed waaien. Die ontknoping volgt pas aan het eind.
Excuus voor de foutjes in het stuk. Het zal nog wel de nodige correcties en wijzigingen moeten ondergaan, maar het is leuk om af en toe een inkijkje te geven in het boek dat langzaam, met veel bloed, zweet en tranen, vordert.
Ik laat deze bijdrage een week staan, en zal hem daarna weer verwijderen, omdat het een voorlopige versie is. Inhoudelijke kritiek is altijd welkom, beledigende, lege en loze opmerkingen niet.
Lees en oordeel zelf over de gebeurtenissen. Een teaser.
Slack-correspondentie
Het eerste dat opvalt aan het Slack app-groepje is de naam die Andersen er aan geeft: ‘project-wuhan-engineering’. Die naam bevestigt wat de deelnemers al enige dagen bezighoudt: de mogelijkheid dat SARS-CoV-2 in het laboratorium is ontstaan. Andrew Rambaut refereert er meteen aan: ‘Leuke naam voor het kanaal.’ Holmes meldt zich kort daarna. Wat volgt is een discussie over de verschillende eigenschappen van het virus, waarbij Holmes direct al een opvallende opmerking maakt: ‘Wat hier ook gebeurd is, het virus is blijkbaar bijzonder geschikt om van mens op mens overgedragen te worden’.[1] Exact datgene wat ook Alina Chan opgevallen was, maar hiervoor verketterd werd door vele evolutiebiologen en virologen.
Wat ook al snel duidelijk wordt is hoe sterk het drietal denkt aan de mogelijkheid van een niet-natuurlijke origine van SARS-CoV-2. Bij het bespreken van de eigenschappen van het virus betitelt Andersen de furine-splitsingsplaats als ‘eigenaardig’. De andere eigenschappen zouden volgens Andersen ook het gevolg van evolutie in de natuur kunnen zijn, maar Holmes antwoord hierop dat die eigenschappen ‘nu net precies datgene zijn wat je zou verwachten bij genetische manipulatie’.
Andrew Rambaut realiseert zich op dat moment al dat Fouchier niet blij zal zijn met de suggestie dat SARS-CoV-2 het gevolg is van een gain-of-function experiment: ‘Het zal interessant zijn om te weten wat Ron [Fouchier] ervan vindt. Hij zal niet willen dat het een ontsnapping is van een virus dat door gain-of-function is ontstaan.’ Ook Andersen is zich hier van bewust, zoals blijkt uit zijn antwoord: ‘De vraag is: genetische manipulatie of natuurlijke evolutie? Mijn probleem is dat ze volgens mij beide echt heel plausibel zijn. En ja, Ron zal waarschijnlijk flink tegengas geven. Dat is ook prima.’
De volgende opmerking die Rambaut maakt, is dat er in een natuurlijk scenario een tussengastheer nodig is waarin de furine-splitsingsplaats ontstaan zou moeten zijn. Andersen gaat hier niet op in, want zijn gedachten worden volledig in beslag genomen door de mogelijkheid van een lableak: ‘Ik denk dat het belangrijkste is dat ik nog steeds denk dat het scenario van een lab-escape zó ontzettend waarschijnlijk is, omdat ze [het team van Shi Zheng-Li] dit soort werk al deden en de moleculaire data volledig overeenkomen met dat scenario.’
Dit is het gesprek op Slack dat direct voorafgaat aan de teleconferentie, en gaat door tot precies één minuut voor aanvang van de teleconferentie. Rambaut stelt voor om de lijn ook tijdens de teleconferentie open te houden voor overleg, al wordt er tijdens de teleconferentie nauwelijks geappt. Het enige dat Andersen schrijft is ‘dat het logisch klinkt wat hij zegt, maar man, dat is moeilijk voor elkaar te krijgen’. Maar over wie dit gaat en wat de persoon zegt is niet duidelijk.
Na de teleconferentie blijft het een aantal uren stil op de lijn. Totdat Kristian Andersen laat op de avond van 2 februari 2020 zijn samenvatting via een Google-document deelt met Holmes en Rambaut, waarin hij een overzicht geeft van wat er tijdens de teleconferentie is besproken. Het is dit document dat uiteindelijk de allereerste aanzet zal vormen voor het Proximal Origin artikel.[2] Ik zal de inhoudelijke discussie hier niet in zijn geheel weergeven, omdat die voor de verdere gebeurtenissen minder van belang is, maar opnieuw is het de FCS waarvoor Andersen geen bevredigende verklaring kan geven. Hij geeft voor het ontstaan van deze knipplaats drie mogelijkheden: 1. Evolutie en natuurlijke selectie, waarschijnlijk in een tussengastheer. 2. Serial passaging in een cellijn. 3. Specifieke genetische manipulatie van dit deel van het virus. De FCS is eigenlijk het enige aspect aan het virus dat Andersen als ‘verbijsterend’ beschouwd. Daarna schetst hij een viertal scenario’s over de origine van SARS-CoV-2:
1. SARS-CoV-2 als zijnde een doelbewust geconstrueerd biowapen: Dat wordt in de discussie zoals die tijdens de teleconferentie wordt gevoerd blijkbaar erg onwaarschijnlijk geacht en Andersen schrijft dat er in de data niets terug te vinden is dat die hypothese ondersteunt.
2. Specifieke genetische manipulatie: Dit is het argument dat Fouchier de volgende dag ook in zijn e-mail zal noemen: Andersen zegt in zijn samenvatting dat dit behoorlijk veel werk zou zijn, en als er sprake zou zijn van specifieke genetische technieken, er gebruik gemaakt is van een backbone waarover niet eerder werd gepubliceerd. Als men een virus had willen maken, zou men hiervoor een bekende backbone gebruikt hebben hetgeen duidelijk niet het geval is.
3. Serial passaging (in een cellijn): Hierover schrijft Andersen dat de data niet in tegenspraak zijn met dit scenario, al geeft dit volgens hem niet direct een verklaring hoe de FCS ontstaan zou kunnen zijn, maar het hierbij verkregen virus zou per ongeluk uit het lab kunnen zijn ontsnapt.
4. De overdracht van dier op mens: Dit is eveneens consistent met de data volgens Andersen, ook al verklaart ook dit scenario niet waar en hoe het virus de FCS heeft verkregen, te meer andere coronavirussen uit hetzelfde groep van sarbeco-virussen hier niet over beschikken. Toch, zo schrijft Andersen, zou een sterke selectiedruk in een tussengastheer tot een FCS kunnen leiden.
Op 2 februari 2020, een dag na de teleconferentie, wordt door het viertal Andersen, Garry, Holmes en Rambaut uitvoerig verder gediscussieerd over de mogelijkheid dat SARS-CoV-2 het product is van een laboratoriumexperiment, in welke vorm dan ook. Het opvallende in deze discussie is dat er niets in de Slack-communicatie terug te vinden is dat erop wijst dat de argumenten van Drosten en Fouchier het viertal op andere gedachten heeft gebracht. Integendeel, het blijkt dat zij er goed van doordrongen zijn dat Christian Drosten en Ron Fouchier allesbehalve vrij zijn van conflicterende belangen. En ook is het voor hen duidelijk dat dit tweetal naar alle waarschijnlijkheid niet van standpunt zal veranderen. Een en ander volgt uit het antwoord van Andersen op een appje van Rambaut, waarin laatstgenoemde laat weten dat hij niet op de e-mail van Fouchier gereageerd zou hebben als hij de samenvatting van Andersen eerder had gezien. Dit is wat Andersen hierop antwoordt:
‘Maak je geen zorgen Andrew – je antwoord was prima. Zowel Ron als Christian hebben te veel conflicterende belangen om helder over deze kwestie na te kunnen denken – voor hen is de hypothese van een toevallige ontsnapping uit het lab zo onwaarschijnlijk dat ze die mogelijkheid überhaupt niet willen overwegen. De hoofdzaak is dat een toevallige ontsnapping [uit het lab] in feite zeer waarschijnlijk is – het is geen complottheorie. Ik ben het er absoluut mee eens dat we het een of het ander niet kunnen bewijzen, maar dat zullen we ook nooit kunnen – dat betekent echter niet per definitie dat de gegevens momenteel meer wijzen op een natuurlijke origine, in tegenstelling tot bijvoorbeeld serial passaging. Dat is niet zo. De furine-splitsingsplaats is en blijft erg moeilijk te verklaren [in het scenario van de zoönose].’
Om daarna te vervolgen met:
‘Ik denk dat mijn eerste poging om een samenvatting te schrijven wel goed was, maar ik ben er niet blij mee – in het stuk kom ik niet echt tot de kern van de zaak. Ik zal het vanochtend aanpassen, ga daarna eerst klimmen en zal er dan rond het middaguur op terugkomen. Misschien kan Eddie het dan later vandaag naar Jeremy sturen – ik denk niet dat we moeten antwoorden op de huidige thread, omdat hij de discussie daar effectief heeft afgesloten en ik denk dat dit alleen maar uit zal draaien op een schreeuwpartij – Christian en Ron hebben al voldoende duidelijk gemaakt dat ze denken dat dit een bizarre theorie is.’
Deze laatste passage bevestigt wat op basis van het boek van Farrar en de e-mail van Francis Collins al vermoed kon worden: van een open discussie tijdens de teleconferentie is geen sprake, en Drosten en Fouchier stellen zich onwrikbaar op het standpunt dat SARS-CoV-2 niet het resultaat is van een laboratoriumexperiment en doen de mogelijkheid van een ontsnapping uit het laboratorium af als pertinente onzin. Verder mag uit de voorlaatste opmerking blijken dat de sfeer tijdens de teleconferentie niet aangenaam is geweest. Ook een opmerking van Rambaut geeft een aanwijzing in die richting als hij schrijft: ‘Ron had me al ingeschaald als anti-gain-of-function-onderzoek fanaticus. Hoewel het mijn grootste zorg is dat deze experimenten in BSL-3 laboratoria worden uitgevoerd.’ (Hetgeen een onjuiste aanname is van Rambaut, want in werkelijkheid werd alle onderzoek waarover in voorgaande jaren werd gepubliceerd, uitgevoerd op het lagere BSL-2 niveau.) Waarschijnlijk is dit dan ook inderdaad de reden dat Jeremy Farrar de discussie over de origine SARS-CoV-2 hier wil beëindigen, en verder over wil laten aan een team met een bredere expertise onder de vlag van de WHO, een hint die door Kristian Andersen goed begrepen wordt. Want de stellingen zijn betrokken, en laten geen ruimte voor verdere discussie: Drosten, Fouchier en Koopmans staan – dan al – in het zoönose-kamp, en het viertal Andersen, Garry, Holmes en Rambaut laten de mogelijkheid dat SARS-CoV-2 een genetisch construct is open, simpelweg omdat niet te bewijzen valt dat dit niet het geval is.
Vervolgens schrijft Andersen dat hij zich eigenlijk goed kan vinden in bijna alle argumenten die Fouchier aandraagt en grotendeels tot dezelfde conclusies komt als hij, op één ding na: Volgens Andersen is Fouchier – volgens hem begrijpelijk – op zoek naar eigenschappen van het nieuwe virus die zouden bewijzen dat het om een onnatuurlijk virus gaat, om vervolgens te concluderen dat die er niet zijn, en het daarom niet om een onnatuurlijk virus gaat. Andersen stelt zich echter op het standpunt dat een aantal genetische technieken – zoals serial passaging en het insereren van een FCS – helemaal geen sporen achter laten die bewijzen dat er genetische technieken toegepast zijn. Dat deze eigenschappen op een natuurlijke manier ontstaan zouden kunnen zijn – hoe onwaarschijnlijk ook – maakt nog niet dat dit ook werkelijk op een natuurlijke manier is gebeurd. Om er aan toe te voegen dat ‘natuurlijke selectie en de mogelijkheid van een ontsnapping uit het laboratorium beide plausibele verklaringen zijn die de beschikbare data goed kunnen verklaren, en a-priori beide als even waarschijnlijk moeten worden beschouwd’, waarbij de furine-klievingsplaats hem naar eigen zeggen iets meer in de richting van een ontsnapping uit het laboratorium doet bewegen. Daarop volgt een antwoord van Rambaut dat van essentieel belang is voor het verdere verhaal, omdat dit het moment is dat de groep naast de wetenschappelijke argumenten voor het eerst de politieke aspecten meeweegt in de discussie over de origine van SARS-CoV-2. Rambaut zegt namelijk het volgende:
‘Gezien de puinhoop die zou ontstaan als iemand de Chinezen zou beschuldigen van zelfs maar het per ongeluk laten ontsnappen van een virus uit het laboratorium, denk ik dat we moeten zeggen dat, aangezien er geen bewijs is voor een specifiek ontworpen virus, we onmogelijk een onderscheid kunnen maken tussen natuurlijke evolutie en ontsnapping [uit het laboratorium], en we daarom genoegen nemen met het toeschrijven aan natuurlijke processen.’
Kristian Andersen is het hiermee eens, zo blijkt uit zijn antwoord:
‘Yup. Ik ben het er helemaal mee eens dat dat een heel redelijke conclusie is. Ik heb er een hekel aan als er politiek vermengd wordt met wetenschap – maar het is onmogelijk om dat niet te doen, zeker gezien de omstandigheden. We moeten daar gevoelig voor zijn…’
Het is dít moment waarop de datgene dat de vier privé met elkaar bespreken, uiteen begint te lopen met wat ze naar de buitenwereld toe uitspreken.
De rest van de dag wordt grotendeels gevuld met het uitwisselen van wetenschappelijke publicaties en argumenten die meer licht zouden kunnen werpen op hoe de furine-klievingsplaats ontstaan zou kunnen zijn. Tot op het moment dat Andrew Rambaut opnieuw een opmerkelijke uitspraak doet, aan de hand van de constatering van Andersen dat alle SARS-achtige virussen die gebruik maken van de menselijke ACE-2-receptor, aangetroffen werden in de provincie Yunnan. Hij vraagt zich af wat de kans is dat men in Wuhan een virus aantreft dat voor 96,2% overeenkomt met RaTG13, het virus afkomstig uit de kopermijn van Mojiang, eveneens gelegen in Yunnan, zo’n 1200 kilometer verwijderd van Wuhan. Het antwoord van Rambaut verwoordt opnieuw een politiek argument, geen wetenschappelijk argument:
‘Persoonlijk vind ik dat we weg moeten blijven van alle bijzondere toevalligheden. Ik ben het ermee eens dat het erg verdacht is, maar zonder een ‘smoking gun’ zal het [vestigen van de aandacht hierop] ons geen goed doen. De waarheid zal nooit naar buiten komen (als een ontsnapping uit het laboratorium de waarheid is). Want hiervoor zal er onweerlegbaar bewijs nodig zijn. Mijn standpunt is dat de natuurlijke evolutie volledig plausibel is en daar moeten we het bij laten. Serial passaging zou ook kunnen leiden tot deze mutatie [de FCS] maar we hebben geen bewijs dat dat is gebeurd. Niet dat discussiëren hierover niet leuk is.’
Andersen kan zich ook op dit punt vinden in de opmerkingen van Rambaut. Maar hij laat Rambaut weten dat hij zich zorgen maakt over het feit dat Shi Zheng-Li al jaren onderzoek doet naar hoe SARS-achtige coronavirussen mensen kunnen infecteren en ziek kunnen maken, waarbij de sterke focus van haar onderzoek ligt op het experimenteren met spike-eiwitten van verschillende SARS-achtige coronavirussen. Een volgende constatering die hij doet is dat Shi voor haar experimenten met SARS in een mum van tijd een reverse-genetics systeem had weten te maken. Hij baseert deze conclusie waarschijnlijk op het eerder besproken artikel van Hu et al. uit 2017, waarin de constructie van een backbone op basis van het WIV1-virus wordt beschreven.[3] Het is dit artikel waarmee het argument van Fouchier en Drosten ontkracht wordt dat dit niet op korte termijn mogelijk zou zijn, en men voor een experiment gebruik zou hebben gemaakt van een bewezen goed functionerende backbone die men al in het bezit had, juist één van de argumenten van Ron Fouchier tegen de mogelijkheid van een genetisch gemanipuleerd virus dat Andersen zelfs nog het sterkst vond. Hij realiseert zich dus al snel na de teleconferentie dat het construeren van een backbone, waarmee experimenten met spike-eiwitten van andere coronavirussen gedaan kunnen worden, iets is dat binnen korte tijd kan worden gerealiseerd. Het vreemde is dat dit argument uiteindelijk toch in het Proximal Origin artikel terechtkomt, ondanks het feit dat Andersen zich er op dat moment van bewust wordt dat dit argument geen stand houdt. Het zijn de eerste uitingen van het schisma dat zich ontwikkeld tussen wat de auteurs naar te buitenwereld toe verkondigen en wat hun eigenlijke overtuigingen zijn. Het is de privé-correspondentie tussen de vier auteurs, die duidelijk laat zien dat de gedachte om een natuurlijke origine als verklaring voor het ontstaan van SARS-CoV-2 te laten prevaleren boven de mogelijkheid van een ontsnapping uit het laboratorium, steeds sterker op de voorgrond treedt. Niet omdat deze mogelijkheid meer waarschijnlijk is, maar omdat het de weg van de minste weerstand is, en de minste onrust zal veroorzaken, zowel in de wetenschappelijke wereld, als ook daarbuiten.
Op de bewuste 3 februari 2020 zijn er nog enkele opmerkingen die de moeite waard zijn om te vermelden, omdat de strekkingen ervan later terug zullen komen in het Proximal Origin-artikel. Het eerste is dat Kristian Andersen ontdekt dat ‘nCoV is loaded for binding to the human ACE2-receptor’. Met andere woorden, het virus past perfect op de menselijke ACE2-receptor. Wederom: niet iets dat men zou verwachten bij een virus dat net van dier op mens is overgesprongen. Ik breng hierbij nogmaals Alina Chan in herinnering. In relatie hiermee herhaalt Bob Garry, in iets andere bewoordingen dan in zijn e-mail aan Jeremy Farrar en de andere deelnemers aan de teleconferentie, zijn standpunt over de FCS:
‘Als je een vleermuisvirus zoals RatG13 op een HeLa-cellijn overbrengt en vervolgens je net afgestudeerde student vraagt om een furine-klievingsplaats in te voegen (ze zou letterlijk niet 4 aminozuren hoeven te veranderen, maar er letterlijk 4 moeten invoegen), dan kom je er wel. Het is niet gek om te suggereren dat dit zou kunnen zijn gebeurd gezien het gain-of-function-onderzoek, waarvan we weten dat het [in het WIV] plaatsvindt.’
Garry voegt er aan toe dat hij pas overtuigd is van een natuurlijke evolutie van SARS-CoV-2 als er een soortgelijk virus wordt aangetroffen met een S2-deel van het spike-eiwit dat sterk lijkt op dat van SARS-CoV-2, en waarbij een soortgelijke insertie van vier aminozuren wordt aangetroffen die bij voorkeur het patroon van een ‘minimale FCS’ laat zien, bestaande uit het patroon R-X-X-R (in plaats van de R-R-X-R zoals in SARS-CoV-2). Dat coronavirus is tot op de dag van vandaag niet aangetroffen.
Een volgende belangwekkende opmerking wordt gemaakt door Eddie Holmes. Hij vraagt zich af waarom China zo’n haast maakte met het ontruimen van de wet-market van Huanan, zonder eerst monsters te nemen van de dieren die op de markt verhandeld worden:
‘Ik stoor me aan het feit dat ze de markt zo snel hebben leeggehaald. Je zou toch op zijn minst van elk dier dat je ziet een monster nemen? En dan geven ze deze vage bemonsteringsresultaten van de omgeving vrij. Wat betekent dat? Het is toch op zijn minst een grote blunder.’
Dat is precies wat ook Bob Garry zich afvraagt:
‘Mee eens – ze vonden de 99,8% virussen [voor 99,8% gelijk aan het virus dat bij de eerste patiënten werd aangetroffen] op de dierenmarkt [Dit wordt gezien als een sterke aanwijzing dat mensen het virus naar de markt werden versleept, en tegen de hypothese pleiten dat het virus van dier op mens is overgedragen]. Een verdomd grote blunder – dit vernietigde elke kans om een intermediaire gastheer of gastheren te vinden, als ze al bestaan. Je vraagt je af wat de wetenschappers van het WIV hun regering hebben geadviseerd. Ik zou zo hard mogelijk hebben geschreeuwd om mij binnen te laten en alles [aan dieren] met longen te bemonsteren.’
Om er iets later in de discussie aan toe te voegen: ‘Het niet testen van dieren is zeker een misdaad tegen de wetenschap, zo niet tegen de mensheid.’
Met deze opmerking van Garry wordt de discussie op 3 februari 2020 afgesloten. Het mag duidelijk zijn, en ik wil dat hier nogmaals benadrukken: het viertal Kristian Andersen, Bob Garry, Eddie Holmes en Andrew Rambaut zijn allerminst overtuigd van de argumenten die Ron Fouchier en Christian Drosten te berde brachten tijdens en kort na de teleconferentie van 1 februari 2020. Sterker nog, ze zijn er zich goed van bewust dat beiden sterk conflicterende belangen hebben, en ze waarschijnlijk daarom zo stellig zijn dat SARS-CoV-2 geen genetisch construct is dat uit het laboratorium is ontsnapt. Aan het einde van deze dag is het viertal nog steeds in de stellige overtuiging dat het scenario waarbij SARS-CoV-2 het resultaat zou kunnen zijn van een (gain-of-function) experiment in het Wuhan Institute of Virology en per ongeluk uit het laboratorium is ontsnapt, een scenario is dat volgens Andersen minstens even waarschijnlijk is als het scenario waarbij SARS-CoV-2 een natuurlijke origine heeft. De Slack-communicatie bewijst dat over deze conclusie mijnerzijds geen twijfel kan bestaan: in de tussenliggende periode van 1 tot en met 3 februari zijn de vier niet van mening veranderd.
NASEM
Maar dan neemt het verhaal een onverwachte wending. Op 3 februari 2020 wordt op verzoek van de White House Office of Science and Technology (OSTP) een bijeenkomst van experts belegd van de National Academies of Sciences, Engineering and Medicine (NASEM), een groep bestaande uit ‘in het bijzonder toonaangevende genetici, coronavirusdeskundigen en evolutiebiologen, om te beoordelen welke gegevens, informatie en monsters nodig zijn om de ontbrekende kennis te adresseren, om de evolutionaire oorsprong van 2019-nCoV te begrijpen en effectiever te reageren op de uitbraak en de daaruit voortvloeiende desinformatie.’ [4] Uit de, wederom via een Freedom of Information Act verkregen, e-mailcorrespondentie van Ralph Baric wordt duidelijk welke experts de NASEM hiervoor uitgenodigd heeft. Het is ondere andere Ralph Baric zelf, maar ook Kristian Andersen neemt aan het overleg deel. En er is nog een andere hoofdpersoon in dit verhaal die bij dit overleg betrokken wordt: Peter Daszak, de CEO van EcoHealth Alliance. En ook Anthony Fauci is bij deze bijeenkomst aanwezig, getuige de e-maillijst. De brief die uit dit overleg volgt, wordt op 7 februari 2020 op de website van de NASEM gepubliceerd, maar de inhoud is weinig interessant.[5] Veel interessanter is echter wat Kristian Andersen in een e-mail na de teleconferentie schrijft aan de andere deelnemers aan dit overleg, waaronder dus ook Baric en Daszak. Want daaruit komt een hele andere Kristian Andersen naar voren dan de kritische en weloverwogen wetenschapper die hij tot dan toe lijkt te zijn. Wat hij hier schrijft is zo belangrijk dat ik de inhoud van die e-mail integraal overneem:
‘Als ik de brief doorlees, vind ik hem uitstekend, maar ik vraag me wel af of we ons niet steviger moeten uitspreken over de kwestie van engineering. De belangrijkste bizarre (‘crackpot’) theorieën die op dit moment de ronde doen, gaan ervan uit dat dit virus op de een of andere manier met opzet is ontworpen en dat is aantoonbaar niet het geval. Engineering kan van alles betekenen en kan zowel voor fundamenteel onderzoek als met boosaardige bedoelingen zijn gedaan, maar de gegevens tonen onomstotelijk aan dat geen van beide is gedaan (in het boosaardige scenario zou iemand een SARS/MERS backbone hebben gebruikt en optimale ACE2-binding zoals eerder beschreven, en voor het scenario van fundamenteel onderzoek zou iemand een van de vele reeds beschikbare reverse genetics systemen hebben gebruikt). Als een van de hoofddoelen van dit document is om die complottheorieën te weerleggen, dan denk ik dat het heel belangrijk is dat we dat krachtig en in duidelijke taal doen (‘Consistent met [natuurlijke evolutie] is een favoriet van mij als ik tegen wetenschappers praat, maar niet als ik tegen het publiek praat – vooral niet tegen samenzweringstheoretici.’)
De vraag is waarop Andersen zijn stellige uitspraken ‘aantoonbaar niet het geval’ en ‘onomstotelijk’ in deze e-mail op baseert, zeker gezien zijn uitingen zoals hij die nog op dezelfde dag deed in de Slack-communicatie. Over de verschillende aspecten van SARS-CoV-2, en in het bijzonder over de FCS, is hij op dat moment nog in een discussie verwikkeld met drie van de vier andere auteurs van het Proximal Origin-artikel, waarin hij tot dan toe allesbehalve dergelijke stellige uitspraken heeft gedaan. Sterker nog, op dezelfde dag als de teleconferentie van de NASEM wordt de FCS onderling uitgebreid besproken en liggen er nog twee opties op tafel wat betreft hoe die door SARS-CoV-2 verkregen zou kunnen zijn: via een insertie – volgens Garry een klein kunstje – en via serial passaging. Dat laat zich maar moeilijk rijmen met ‘gegevens die onomstotelijk bewijzen’ dat er geen sprake is geweest van ‘genetic engineering’. Andersen zal hierover tijdens zijn verhoor door de Subcommittee verklaren dat hij hiermee specifiek doelde op het construeren van een biowapen, maar dit is niet wat er in zijn e-mail staat.[1] Want hij heeft het niet alleen over een ‘boosaardig scenario’ maar ook over een scenario waarin SARS-CoV-2 het resultaat zou kunnen zijn van fundamenteel wetenschappelijk onderzoek. En zelfs al zou men ‘serial passaging’ niet als een vorm van ‘genetic engineering’ zien, dan nog is een insertie van een FCS dat met zekerheid wel. Het lijkt er dan ook op dat Andersen hier een uitvlucht zoekt voor zijn uitspraken die hij in de e-mail naar de andere deelnemers aan de teleconferentie van de NASEM deed, nadat bekend werd dat hij zich in de Slack-communicatie op zijn minst een veel genuanceerder standpunt in nam. Dit is des te meer aannemelijk als men in ogenschouw neemt wat Andersen in de bewuste e-mail schrijft over de ‘reeks beschikbare reverse-genetics systemen’. Hij is het nota-bene zelf die een dag daarvoor in de Slack-communicatie schrijft dat dit argument, afkomstig van Fouchier, geen stand houdt, aangezien Shi Zheng-Li voor haar experimenten ‘in een mum van tijd’ een nieuw reverse-genetics systeem ontwikkelde.
Mijns inziens maken deze twee uitspraken dan ook voldoende aannemelijk dat Anderse. niet van zins is om zijn zorgen en overwegingen met de andere deelnemers tijdens deze teleconferentie van de NASEM van 3 februari te delen. Waaronder, ik leg er nog eens de nadruk op, ook Baric, Daszak en Fauci aanwezig zijn. Zou het feit dat Baric en Daszak directe banden hebben met Shi Zheng-Li en het Wuhan Institute of Virology, wellicht een reden voor Andersen geweest zijn om zijn kaarten voor de borst te houden? Om op die manier de nodige moeilijkheden te voorkomen, die er vrijwel zeker zouden komen als hij zijn standpunten open en bloot op tafel zou leggen? Wellicht lag de aanvaring met Drosten en Fouchier nog (te) vers in zijn geheugen, om voor een tweede keer binnen enkele dagen in aanvaring te komen met twee prominente wetenschappers, werkzaam in hetzelfde vakgebied als hijzelf.
[1] Covid Origins Scientist Denounces Reporting On His Messages As A “Conspiracy Theory”. Public, 20 July 2023. https://public.substack.com/p/covid-origins-scientist-denounces
[2] SSCP Drafts of Proximal Origin. https://oversight.house.gov/?attachment_id=31666
[3] Hu B, Zeng LP, Yang XL, et al. Discovery of a rich gene pool of bat SARS-related coronaviruses provides new insights into the origin of SARS coronavirus. PLoS Pathog. 2017;13(11):e1006698. Published 2017 Nov 30. doi:10.1371/journal.ppat.1006698
[4] https://usrtk.org/wp-content/uploads/2023/05/Rerelease-Opaque-Part-1-01469-V2_R-NAS.pdf
[5] https://www.nationalacademies.org/news/2020/02/national-academies-provide-rapid-response-to-white-house-on-coronavirus-data-needs#